น.พ.บรรลือ กองไชย - Barami Lab
ช่วงนี้เวลาไปฟังสัมมนาหรืออ่านจากเว็บไซต์จะได้ยินแต่คำว่า กัญชง กัญชา สาร CBD THC เทอร์พีน แต่ก็ยังไม่เข้าใจว่า มันคืออะไร มันอยู่ที่ไหน
วันนี้ผมจะแชร์ความรู้พื้นฐาน ก่อนที่จะลงรายละเอียดต่อไป...
พืชในกลุ่มกัญชงและกัญชามีความน่าสนใจ ยิ่งได้ศึกษามากเท่าไหร่ ก็ยิ่งทำให้รู้ว่า เรายังรู้จักพืชชนิดนี้กันน้อยมาก ด้วยความที่มีเอกลักษณ์เฉพาะและมีความลึกลับซับซ้อนที่หาไม่ได้ในพืชชนิดอื่น
นอกจากนี้ในแต่ละสายพันธุ์ยังมีความแตกต่างกันทั้งในเรื่ององค์ประกอบสารที่อยู่ภายใน ทั้งในเง่ของขนิดที่หลากหลายและปริมาณที่แตกต่างกันในแต่ละภูมิภาค ไปจนถึงสภาพแวดล้อม ล้วนมีผลต่อองค์ประกอบของสารและปริมาณ ซึ่งจะส่งผลต่อการออกฤทธิ์ที่เสริมกัน ทำให้สรรพคุณของสารสกัดแตกต่างกันออกไป
ปัจจุบันมีการค้นพบสารที่เป็นองค์ประกอบในสารสกัดจากกัญชงและกัญชาแล้วมากกว่า 400 ชนิด ซึ่งแบ่งเป็นกลุ่มได้ดังนี้
Cannabinoids
Terpenes
Flavonoids
Lipids, wax, fat
อื่นๆ เช่น คลอโรฟิล
CANNABINOIDS
ส่วนประกอบหลักของสารสกัดที่ได้จากกัญชงและกัญชา คือ Cannabinoids หรือเรียกให้เจาะจงคือ phytocannabinoids ซึ่งสารในกลุ่มนี้จะแบ่งย่อยเป็นอีกหลายชนิดด้วยกัน เมื่อเข้าสู่ร่างกายผ่านทางระบบ Endocannabinoid system (ECS) จะไปจับกับตัวรับ (receptor) ที่มี CB1R และ CB2R แล้วไปกระตุ้นการทำงานภายในร่างกาย
ปัจจุบันมีการค้นพบสารในกลุ่มนี้แล้วกว่า 200 ชนิด แต่ที่พบบ่อยในกัญชงและกัญชามีอยู่ 9 ชนิด คือ:
Tetrahydrocannabinol (THC) — เป็นสารที่รู้จักกันดีที่สุด และพบได้มากในกัญชา จะมีผลต่อจิตประสาทที่รู้จักกันดี คืออาการ "High" ทำให้สารตัวนี้ถูกจัดให้เป็นพวกสารเสพติดในหลายประเทศ นอกจากนี้ยังช่วยลดอาการปวดได้ผลดี
Tetrahydrocannabinol Acid (THCA) — เป็นสารตั้งต้นของ THC จะพบได้ในดอกกัญชงและกัญชาสด ซึ่งเมื่อทิ้งไว้ในถูกความร้อน มันจะกลายสภาพไปเป็นสาร THC สาร THCA จะมีผลต่อจิตประสาทน้อย จึงไม่ถือเป็นสารเสพติด มีการนำสารตัวนี้ไปใช้ประโยชน์ได้หลากหลาย รวมทั้งใช้เป็น สารต้านการอักเสบ ลดอาการคลื่นไส้อาเจียน ยับยั้งอาการชักกระตุก และยับยั้งการเติบโตของเซลล์มะเร็ง
Cannabidiol (CBD) — เป็นที่รู้จักกันดี ปัจจุบันพบได้มากในกัญชงที่ผ่านการคัดสายพันธุ์ จึงเรียกกัญชงนี้ว่า กัญชงอุตสาหกรรม (Industrial Hemp) CBD ไม่มีผลต่อจิตประสาท ปัจจุบันมีการศึกษาวิจัยกันมาก ทำให้นำมาใช้ประโยชน์ทางด้านสุขภาพกันมาก จะช่วยลดความเครียด ช่วยการนอนหลับ แก้ปวดและแก้อักเสบได้ CBD ยังได้รับการรับรองจาก US FDA ว่ามีประสิทธิภาพสูงในการใช้รักษาอาการชักแบบรุนแรง
Cannabidiolic Acid (CBDA) — เป็นสารตั้งต้นของ CBD ที่พบได้มากในกัญชง เมื่อถูกความร้อนจะกลายสภาพไปเป็น CBD สาร CBDA จะไปยับยั้งการทำงานของเอ็นไซม์ COX-2 ทำให้ลดอาการอักเสบ นอกจากนี้ยังช่วยลดอาการคลื่นไส้และอาการหดหู่ได้
Cannabigerol (CBG) — สารตัวนี้กำลังได้รับความนิยมมากขึ้นเนื่องจากนำไปใช้ประโยชน์ได้ผลดีในหลายด้าน เช่น ฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย ช่วยควบคุมความดันโลหิต ต้านการอักเสบ ช่วยเรื่องนอนหลับ โดยทั่วไป CBG จะพบในกัญชงประมาณ 1% แต่ปัจจุบันมีการพัฒนาสายพันธุ์กัญชงจนสามารถพบได้สูงถึง 10 - 15%
Cannabinol (CBN) — พบในต้นกัญชงได้น้อย มีผลต่อจิตประสาทเล็กน้อย ส่วนใหญ่จะนำไปใช้ช่วยเรื่องการนอนหลับ CBN ได้จากการสลายตัวของสาร THC เมื่อปล่อยให้โดนแสงแดด ดังนั้นเมื่อปลูกนอกอาคารให้โดนแสงแดด จะพบว่ามีสาร CBN สูง มีสรรพคุณต้านการอักเสบ มีงานวิจัยที่บ่งบอกว่าใช้รักษาโรคได้ เช่น โรคลมชัก กระดูผุ มะเร็ง ติดเชื้อจากแบคทีเรีย ต้อกระจก และอาการคลื่นไส้
Cannabichromene (CBC) — เป็นสารกลุ่ม cannabinoid ที่รู้จักกันดีเป็นอันดับ 3 ไม่มีผลต่อจิตประสาท พบในกัญชงกัญชาได้น้อยมาก มีสรรพคุณเรื่องต้านการอักเสบได้ดี มีงานวิจัยที่บ่งบอกว่าช่วยป้องกันโรคที่เกี่ยวกับเส้นประสาทได้ดี ช่วยลดอาการปวด ยับยั้งมะเร็ง รักษาโรค Crohn's
Tetrahydrocannabivarin (THCV) — มีโครงสร้างโมเลกุลที่คล้ายกับสาร THC มาก ต่างกันเพียงเล็กน้อยเท่านั้น สาร THCV มีฤทธิ์ที่โดดเด่นเรื่องยับยั้งความอยากอาหาร นอกจากนี้ยังสรรพคุณ ช่วยลดความวิตกกังวลและช่วยการเติบโตของกระดูก
Cannabidivarin (CBDV) — มีโครงสร้างโมเลกุลที่คล้ายกับ CBD มาก ต่างกันเพียงเล็กน้อยเท่านั้น ไม่มีผลต่อจิตประสาท ใช้ในการรักษาโรคลมชัก และมีประสิทธิภาพในการลดอาการคลื่นไส้และอาการอักเสบ
TERPENES
เทอร์พีนโพรไฟล์เป็นตัวที่ให้กลิ่นเฉพาะสำหรับพืชทุกชนิด รวมถึงกัญชงและกัญชาด้วย เชื่อกันว่าเทอร์พีนมีบทบาทในการทำงานเสริมฤทธิ์กันที่รู้จักกันดีคือ Entourage effect
ปัจจุบันมีการค้นพบสารกลุ่มเทอร์พีนในธรรมชาติหลายร้อยชนิด แต่ที่พบมากในกัญชงกัญชามี 5 ชนิด
Myrcene — พบมากที่สุดในกัญชงกัญชา กลิ่นออก earthy, musky notes, fruity, clove, red grape
Limonene — กลิ่นออกรสส้ม ช่วยลดอาการเครียด
Linalool — กลิ่น Floral มีสรรพคุณช่วยเรื่องผ่อนคลาย
Caryophyllene — เป็นตัวเดียวที่พบว่าสามารถจับกับ Cannabinoid-2 receptor ได้ มีกลิ่น spicy, pepper, wood
Pinene — ให้กลิ่นลักษณะเฉพาะคล้ายกลิ่นต้นสน สรรพคุณช่วยเรื่อง anti-inflammatory, gastroprotective, energy booster, bronchodilator, aids memory, anti-bacteria
FLAVONOIDS
ฟลาโวนอยด์นอกจากจะให้กลิ่นและรสในต้นกัญชงแล้ว ยังช่วยเรื่องสีของพืชด้วย และเชื่อกันว่ามีส่วนใน entourage effect ร่วมกับสาร cannabinoids และเทอร์พีน ปัจจุบันมีการค้นพบฟลาโวนอยด์แล้วหลายชนิด เช่น cannaflavins ที่เชื่อว่ามีบทบาทร่วมใน entourage effect ด้วย
Lipids
เป็นคำกว้างๆ ที่เป็นส่วนที่ไม่ละลายน้ำ เช่น น้ำมัน และ wax จะพบได้ที่ด้านนอกของผนังเซลล์ต้นกัญชงหรือกัญชา ในกระบวนการสกัด ไขมันจะถูกกลั่นออกมาในขั้นตอนการทำ winterization ซึ่งบางคนอาจจะไม่ชอบเพราะทำให้หนืด แต่อีกพวกก็มองว่ามันเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้เกิด entourage effect
ไขมันที่พบนี้ มีบางส่วนที่เป็นประโยชน์มาก เช่น กรดไขมัน Omega มีสัดส่วนของ Omega-3 : Omega-6 = 3:1 ซึ่งถือได้ว่ามีประโยชน์ต่อสุขภาพมาก
นอกจากนี้ยังมี คลอโรฟิลล์ (Chlorophyll) ซึ่งพบได้ในพืชที่มีสีเขียวทุกชนิด ในระหว่างที่อบแห้ง คลอโรฟิลล์จะเปลี่ยนไปเป็นน้ำตาลกลูโคส