ได้ยินกันบ่อยในกลุ่มแพทย์ ...จนถึงผู้รักสุขภาพ แต่ก็ไม่เข้าใจความหมาย จะถามก็ ... อะนะ! - วันนี้เลยขอพูดสรุปแบบภาษาง่ายๆ กันครับ
เวลาพูดถึงเรื่องชะลอวัย ไม่ว่าจะในกลุ่มแพทย์ นักวิชาการ ... จนไปถึงชาวบ้าน (ที่รักสุขภาพ) เรามักจะได้ยินคำว่า อะพอพโทซีส (Apoptosis) และคำว่า ออโตฟาจี (Autophagy) บ่อยๆ จะถามก็เกรงว่า ไม่ทันสมัย วันนี้ผมเลยขอสรุปแบบสั้นๆ ในภาษาแบบชาวบ้าน (กึ่งทับศัพท์เล็กน้อย) มาฝาก
Apoptosis และ Autophagy เป็นกระบวนการสลายตัวเองที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติภายในเซลล์ ทั้งสองกระบวนการมีบทบาทสำคัญ ต่อสมดุลของการเพิ่มจำนวนเซลล์เกิดใหม่และการกำจัดเซลล์ที่เสื่อมสภาพหรือซอมบี้เซลล์ (Zombie cell) อย่างไรก็ตาม ก็ยังมีความแตกต่างระหว่าง apoptosis และ autophagy ดังนี้:
Apoptosis เป็นกระบวนการที่เซลล์จะทำลายตัวเองตามเวลาที่ถูกกำหนดไว้ล่วงหน้า (Program) เพื่อรักษาสมดุลการทำงานต่างๆ ของร่างกาย กระบวนการ Apoptosis เริ่มต้นด้วย โครมาตินควบรวมตัว (Chromatin Condensation), การบวมของเซลล์ (blebbing) , การเปลี่ยนแปลงของเยื่อหุ้มเซลล์ (เช่น การเหี่ยวของเซลล์), นิวเคลียสแตกสลายเป็นชิ้นส่วนย่อย, และ DNA แตกเป็นท่อน (ส่วนพวกนี้จะถูกห่อหุ้มด้วย apoptotic body) และจะดึงดูดเซลล์มาโครฟาจมากำจัดทิ้ง Apoptosis เป็นกระบวนการที่ไม่ทำให้เกิดการอักเสบหรือความเสียหายให้กับเนื้อเยื่อข้างเคียง เพราะส่วนประกอบของเซลล์ จะถูกกินโดยเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด มาโครฟาจ (macrophage)
Autophagy เป็นกระบวนการย่อยสลายส่วนประกอบภายในเซลล์ (Organelle) ที่หมดสภาพหรือผิดปกติ - ถ้าพูดแบบชาวบ้าน ก็คือ การกำจัดของเสียในเซลล์ (ซึ่งก็คือการดีท๊อกซ์เซลล์) เริ่มจากการรวมตัวของส่วนประกอบภายในเซลล์ (organelle) ที่ผิดปกติหรือหมดอายุ เข้ากับถุง lysosome จากนั้นก็จะย่อยสลาย organelle เหล่านั้นด้วยเอ็นไซม์ สุดท้ายก็จะมีการนำส่วนที่ย่อยสลายไปแล้วกลับมาใช้สร้างเซลล์ใหม่ Autophagy จะช่วยให้เซลล์อยู่รอดตอนขาดสารอาหารหรือเซลล์เครียด ด้วยการสะสางพื้นที่ในเซลล์ให้สะอาดและจัดการกับพลังงานให้ดีขึ้น ทำให้เซลล์กลับมาได้ดีอีกครั้ง
ดังนั้นทั้ง apoptosis และ autophagy เป็นกระบวนการที่สำคัญต่อการควบคุมเซลล์ มีกลไกและผลกระทบที่แตกต่างกัน ทั้ง autophagy และ apoptosis มีความเชื่อมโยงกันโดยตรง
เพื่อให้เห็นภาพชัดขึ้น คือ
เมื่อเซลล์ทำงาน จะเกิดของเสียหรือชิ้นส่วนชำรุดเกิดขึ้นภายในเซลล์ ของเสียนี้จะถูกกำจัดทิ้ง ด้วยกลไก autophagy ➡ สักระยะ เซลล์นั้นจะเริ่มเสื่อม ➡ apoptosis เพื่อย่อยสลายตัวเอง ➡ เซลล์ใหม่เกิดมาแทนที่
จะเห็นว่า - การรักษาสมดุลระหว่าง autophagy และ apoptosis เป็นสิ่งจำเป็นต่อการพัฒนาและการอยู่รอดของสิ่งมีชีวิตทุกชนิด
ผู้สนใจ สอบถามรายละเอียดและสั่งซื้อได้ที่ ...
⫸ Tel. 082-777-4461, 092-247-7006
⫸ Line ID: baramilab หรือ sale.04
อ้างอิง: -