น.พ.บรรลือ กองไชย - Barami Lab
สารเทอร์พีน (Terpenes) เป็นสารพวกน้ำมันหอมระเหยที่พบได้ในพืชที่มีกลิ่นทุกชนิด ซึ่งเทอร์พีนแต่ละตัวจะมีลักษณะกลิ่นของตนเองที่ไม่ซ้ำกัน ปัจจุบันนี้มีการค้นพบสารในกลุ่มเทอร์พีนแล้วกว่า 400 ชนิด
พืชจะผลิตสารเทอร์พีนขึ้นมาเพื่อวัตถุประสงค์บางอย่างเช่น เพื่อช่วยในการผสมเกสร ช่วยไล่แมลง เป็นต้น ซึ่งพืชแต่ละชนิดหรือบางสายพันธุ์จะผลิตสารเทอร์พีนขึ้นมาหลายตัวผสมกันด้วยเปอร์เซ็นที่แตกต่างกันไป ทำให้พืช/สายพันธุ์นั้นมีกลิ่นเฉพาะของตนเอง เราเรียกกลิ่นที่เฉพาะของพืชแต่ละตัวนี่ว่า เทอร์พีนโพรไฟล์ (Terpene Profiles)
ด้งนั้นเทอร์พีนโพรไฟล์จึงเป็นเสมือนสัญญลักษณ์ที่บ่งบอกความเป็นพืชหรือสายพันธุ์นั้นๆ และจะไม่เหมือนกัน ดูตัวอย่างด้านล่าง
อ้างอิงจาก https://www.weedmd.com/terpene-profiles/ เทอร์พีนนอกจากจะให้กลิ่นแล้ว ยังมีผลต่ออารมณ์ ความตื่นตัว ความอยาก และสรรพคุณด้านการรักษาด้วย
พืชในกลุ่ม Cannabis ทั้งกัญชงและกัญชา ต่างก็ผลิตสารเทอร์พีนขึ้นมาด้วยเช่นกันและเทอร์พีนที่ผลิตขึ้นมาก็มีหลายชนิดผสมอยู่ด้วยกัน ซึ่งจะมีสัดส่วนของเทอร์พีนแต่ละชนิดไม่ซ้ำกันในแต่ละสายพันธุ์
เทอร์พีนที่สกัดได้จากกัญชาหรือกัญชง เรียกกันว่า Cannabis Terpenes ซึ่งจะทำงานร่วมกันกับสาร cannabinoids ไปกระตุ้นระบบ endocannabinoid ในร่างกาย ทำให้เกิดเป็น entourage effect
เทอร์พีนในธรรมชาติจะมีอยู่มากมายหลายชนิด และที่สำรวจพบในกัญชงและกัญชามีอยู่กว่า 120 ชนิด แต่ที่พบได้มากในกัญชงและกัญชา คือ Myrcene, Limonene, Linalool, β-Caryophyllene และ Pinene
Myrcene
เป็น terpene ที่พบได้มากที่สุดในกัญชงและกัญชา และพบได้มากที่สุดในธรรมชาติ มีงานวิจัยที่ระบุว่าในบางสายพันธุ์ของกัญชงและกัญชามี myrcene ได้สูงถึง 65% ของเทอร์พีนทั้งหมด
กลิ่น: earthy, musky notes, fruity, clove, red grape
สรรพคุณ: analgesic, anti-inflammatory, anti-psychotic, hypnotic, sedative, muscle relaxant, anti-spasmodic
Limonene
พบได้มากรองจาก myrcene นิยมนำมาใช้ในเครื่องสำอางและผลิตภัณฑ์ทำความสะอาด
กลิ่น: citrus, lemon, orange
สรรพคุณ: anti-depression, anti-fungal, anti-microbial, anti-spasmodic, immunostimulant, anxiolytic
Linalool
ให้กลิ่นที่เป็นลักษณะเฉพาะของกัญชา
กลิ่น: spicy, floral, sweet
สรรพคุณ: analgesic, anti-convulsion, anti-neoplastic, anti-psychotic, anxiolytic, sedative และยังช่วยรักษาแผลในช่องปากได้ดี
β-caryophyllene
เป็นเทอร์พีนตัวเดียวที่สามารถจับกับ CB2R ได้ ซึ่งจะไปช่วยลดการอักเสบได้
กลิ่น: spicy, pepper, wood
สรรพคุณ: anti-inflammatory, analgesic, anti-depressant, antiseptic, protect digestive tract และช่วยฟื้นฟูในผู้ป่วยติดแอลกอฮอล์
Pinene
ให้กลิ่นลักษณะเฉพาะคล้ายกลิ่นต้นสน
กลิ่น: pine, wood, mountain air
สรรพคุณ: anti-inflammatory, gastroprotective, energy booster, bronchodilator, aids memory, anti-bacteria
Alpha-bisabolol
ใช้มากในเครื่องสำอาง
กลิ่น: floral
สรรพคุณ: รักษาการติดเชื้อแบคทีเรีย ต้านอนุมูลอิสระ ลดอาการระคายเคืองและแก้ปวด
Eucalyptol/Cineole
เป็นเทอร์พีนตัวแรกที่พบในต้นยูคาลิปตัส ใช้กันมากทางดการแพทย์และเครื่องสำอาง
กลิ่น: minty และ cool tones
สรรพคุณ: แก้ปวด ลดการเติบโตของเชื้อโรค ช่วยรักษาโรคอัลไซเมอร์
Trans-nerolido
พบได้มากเป็นอันดับ 2 ดอกไม้ส่วนใหญ่ เช่น ดอกมะลิ ชาเขียว เป็นต้น
กลิ่น: rose, woody, floral, citrus และ apples
สรรพคุณ: antiparasitic, antioxidant, antifungal, anticancer และ antimicrobial
Humulene
เป็นเทอร์พีนชนิดแรกที่พบได้ในพืชหญ้า hops
กลิ่น: earthy, woody และ spicy notes.
สรรพคุณ: ยับยั้งการเติบโตของเซลล์มะเร็ง ลดความอยากอาหาร ลดการอักเสบ ลดอาการปวด ต้านการติดเชื้อแบคทีเรีย